Over ego, angst, liefde en spirituele intelligentie
In verschillende blogs op Deja.Nu kom je de begrippen ego, geloof/overtuigingen tegen, die ik veelal in verband breng met dat ze een rem kunnen zetten op onze spirituele groei. Nu merk ik soms dat er onduidelijkheid bestaat over die begrippen in de context van de blogs hier.
Dat heeft er wellicht mee te maken dat het in spirituele kringen vaker gebruikelijk is om het ego te zien als het enige, echte obstakel op de weg van onze geestelijke ontwikkeling. In mijn opinie is dat deels waar. Maar als we het erover eens zijn dat we het 'ego' kunnen definiëren als ons 'ik-gewaarzijn', dan is het naar mijn idee belangrijk om onderscheid te maken tussen verschillende aspecten van dat 'ego'. En daar wil ik hier graag wat meer licht op schijnen. In de hoop dat daarmee de betekenis van dit soort termen op Deja.Nu duidelijker is.
ANGST
In de blogs op Deja.Nu gaat de term 'ego' niet over ons algemene 'ik-gevoel'. Als ik het begrip 'ego' gebruik dan doel ik daarmee alleen op dat deel van ons 'ik' dat zich vereenzelvigd met emoties als angst (en de vele afgeleiden daarvan). Het gaat dan om dat deel van onszelf dat zich dwangmatig wil afscheiden van de ander/het andere, omdat het bang is voor de ander/het andere. Wat eigenlijk betekent dat dat het deel van onze psyche is dat zich niet gewaar kan/wil zijn van een groter geheel, waar het onderdeel van uitmaakt.
De angst, die onderliggend is aan het dwangmatig afgescheiden zijn, voedt allerlei conflicten in en met onszelf (worstelingen met onze eigenwaarde zijn daar een vrij breed voorkomend voorbeeld van: we vinden onszelf niet veel waard of juist meer waard dan anderen). En die conflicten kun je steeds weer terugleiden naar de emotie angst. We zijn bijvoorbeeld bang dat we niet geaccepteerd worden, dat we niet de erkenning krijgen die we willen, dat onze partner ons vroeg of laat verlaat etc.
En hier ligt ook een link met de andere termen die je in deze context op Deja.Nu tegenkomt: geloof en overtuigingen. Ik link de termen ego, geloof en overtuigingen vaker aan elkaar, omdat ze aan de basis liggen van onze angsten. Een bepaalt geloof of bepaalde overtuigingen kunnen nogal eens tot gevolg hebben dat we nog maar moeilijk kunnen zien dat iets anders zou kunnen zijn dan we geloven en denken. En ook dat zijn manieren voor het ego om zich af te schermen en zo afgescheiden te blijven.
LIEFDE
Er zijn echter ook delen van ons 'ik' die niet in dienst staan van angst, maar van 'liefde'. We kunnen in het uiten van liefde - en tijdens het doen van liefdevolle acties - wel degelijk een gevoel van een 'zelf' ervaren. Maar dat 'zelfgevoel' zou ik niet direct 'ego' noemen. Ego, zoals ik het hier bedoel, is dus altijd dat deel van onszelf dat opereert op basis van angst. En dat is een van de redenen dat ik het vaak wat specifieker duidt met de term 'ongezond ego'. Zo onderscheiden we de verschillende delen van dat wat we 'ik' noemen.
Nu hoor je vaker zeggen dat angst ook een belangrijke functie in ons leven heeft, omdat die ons zou helpen om uit gevaarlijke situaties te blijven. We hebben het dan over een functie van wat we ons reptielenbrein noemen. Want dat is het deel van onze hersenen dat signalen afgeeft op basis waarvan we risicovolle situaties ontvluchten, of gaan vechten of juist verstijven.
Het is echter maar de vraag of dit het deel van ons brein is waar we ons op moeten verlaten als het gaat om onze veiligheid. Want ga maar na: als we in een vreemde stad zijn en we wandelen 's avonds wat rond, wat zorgt er dan voor dat we niet onwetend terechtkomen op een plek die niet zo veilig is? We vragen bijvoorbeeld aan iemand welke plekken niet veilig zijn. We zoeken voor ons vertrek naar informatie daarover? Als we wandelen dan kijken we om ons heen en zijn ons bewust van waar we zijn.
We maken, kortom, niet zozeer gebruik van ons reptielenbrein om bedreigende situaties te overleven, maar van de neo-cortex. Dat is een ander, meer ontwikkeld deel van onze brein. En het maakt dat we simpelweg ons gezonde verstand weten te gebruiken om te zorgen voor veiligheid. We hebben daar geen angstgevoelens voor nodig, zoals we wel lijken aan te nemen.
SPIRITUELE INTELLIGENTIE
Dit alles gezegd hebbende, kan het zo zijn dat je meer gedetailleerde vragen hebt over hoe ons ego in de weg kan zitten bij spirituele groei en over hoe je daarmee aan de slag kunt. Daar is op allerlei manieren informatie over te vinden via het internet. Een voorbeeld van een inzichtelijke manier om ermee te werken, is het expliciet trainen van je spirituele intelligentie. Bijvoorbeeld met behulp van het werk van Cindy Wigglesworth. Zij geeft in haar boek Spiritual Quotient 21 de volgende definitie van wat spirituele intelligentie volgens haar onderzoek is:
Het vermogen om te handelen vanuit wijsheid en compassie, terwijl je innerlijke en uiterlijke vrede bewaart, ongeacht de omstandigheden.
De titel van het boek verwijst naar 21 vaardigheden, waarmee we onze spirituele intelligentie kunnen vergroten. Je kunt er op 5 verschillende niveaus van meesterschap praktisch aan werken. En je hoeft geen meester te zijn in alle 21 vaardigheden en op alle hogere niveaus om in talloze – voor het ego stressvolle situaties – te kunnen handelen vanuit wijsheid en compassie :)
Het boek geeft verder ook de mogelijkheid om zelf te testen hoe je er qua ontwikkeling voor staat. Hieronder kun je nog een kort interview met Cindy Wigglesworth bekijken om een indruk te krijgen van de achtergronden en mogelijkheden van dit werk.
________________________________
Deze blog maakt deel uit van een reeks, waarin we het werk van uiteenlopende experts op verschillende gebieden van menselijke ontwikkeling in beeld brengen. Andere episodes vind je hier (Mooji, over ego en illusie in het licht van non-dualiteit) en hier (Byron Katie, over de virtualiteit van onze werkelijkheid in het licht van The Work).