Jij ziet jij ziet wat ik niet zie (perspectieven 4/4)

Soms blijken een paar blogs steeds over hetzelfde thema te gaan, zonder dat ik dat van tevoren bedenk. Zo stond in de laatste blogs steeds het onderwerp 'perspectieven innemen' centraal. En hoe we als mens aan het leren zijn om steeds meer perspectieven - anders dan die die ons eigen zijn - in te kunnen nemen. Omdat dat nu eenmaal onderdeel is van de 'multi-player game', die deze aardse werkelijkheid is.

Als ik het geheel van die blogs zo bekijk, dan is er in elk geval nog een belangrijk aspect dat niet aan de orde is geweest. En dat is dat het leren innemen van steeds weer andere perspectieven ook gepaard gaat met onder ogen zien waar en hoe we onszelf beperken.

In zijn boek Gras onder mijn voeten schreef voormalig psychotherapeut Bruno Paul de Roeck: "Wij leven op twee niveaus. Enerzijds het niveau waar we contact hebben met eigen gevoelens, met onze zintuigen, met wat er in ons lijf gebeurt, met wat er gaande is rondom ons.

Anderzijds is er het niveau wat wij wel eens het niveau van het 'denken' noemen, maar waar we onszelf - en daarmee ook de wereld rondom ons - serieus belazeren. Dit is waar we zitten te piekeren, waar we ons zitten in te denken wat anderen van ons denken of verwachten of zullen denken of zullen zeggen. Het niveau waar we zitten te repeteren wat we allemaal niet zouden kunnen doen als we nu niet eenmaal... Waar we jarenlang dubben en onszelf pijn doen zonder een slag verder te komen. Waar we zitten te fantaseren over alle mogelijke rampen, die voor ons of voor onze kinderen vast nog gereed liggen in de dood van Pandora. Waar we jammeren over onze ouders die ons wel of niet hebben laten studeren, zodat wij nu... Dit is het niveau waar wij rond de pot draaien met het breien van redeneringen, met het opgeven en ontleden van ouwe koeien, met het speculeren over de toekomst... Zodat wij maar niet het risico hoeven nemen om nu te leven. Dit is het niveau waar we onszelf ziek maken door wat wij zijn te terroriseren met alles wat wij zouden willen zijn of moeten zijn."

DE SCHADUW DIE JE NIET ZIET

We kunnen - op welke manier dan ook - vermoedelijk wel iets herkennen in hoe deze dynamieken zich ook in ons leven voor kunnen doen. Tegelijkertijd is het juist voor onszelf vaak ook het lastigst zijn om dit echt helder te zien. En het gekke is dat anderen juist heel makkelijk kunnen zien, waar we 'rond de pot draaien'. Dat is dan ook de reden dat dit fenomeen ook wel onze 'schaduw' wordt genoemd. Anderen zien 'm, maar wij niet.

Die schaduw ontstaat doordat we van kleins af aan gesocialiseerd worden in het afleren van bepaald (instinctmatig) gedrag. We gedragen ons dus steeds meer 'zoals het hoort', maar dat kan alleen als we tegelijkertijd bepaalde kanten van onszelf te ontkennen. En dat leidt tot ontkenning van bepaalde delen van onze persoonlijkheid en daarmee vaak ook tot 'zelf-sabotage'. Dat wil zoveel zeggen als dat allerlei aspecten van onszelf niet tot volle bloei kunnen komen. Omdat dat wat we wegdrukken ook een kwaliteit in zich kan dragen zoals: spontaniteit, creativiteit, gevoeligheid, vitaliteit, levenskracht en inzicht.

Hoewel de schaduw nogal eens in een kwaad daglicht wordt gesteld, blijkt die bij nader onderzoek ook grote schatten in zich te kunnen herbergen. Dus is het zeker de moeite waard om zelf eens op onderzoek uit te gaan als je dat nog niet hebt gedaan (of je onderzoek verder te verdiepen, waardoor je mogelijk weer nieuwe perspectieven ont-dekt). Verderop lees je meer over hoe je dat kunt doen.

Overigens is het omgekeerde ook waar: naarmate we minder zicht hebben op aspecten van onze schaduw kan die zich op minder wenselijke manieren manifesteren. Bijvoorbeeld via ziekte. Of doordat je de speelbal bent van bepaalde stemmingen en emoties, die ten koste gaan van je kwaliteit van leven en relaties. Of - in meer onschuldige vorm - dat je je per ongeluk verspreekt en iets zegt dat volgens 'de norm' eigenlijk niet mag.

'STIEKEME' & VRUCHTBARE NIEUWSGIERIGHEID

Het onderzoek naar onze schaduw is voor de meesten van ons om te beginnen confronterend. Maar die kan - met enige oefening - op den duur ook een steeds constructievere manier van naar jezelf kijken worden. Niet omdat je er enthousiast van wordt, maar 'gewoon' omdat je ontdekt dat het iets oplevert. Vaak meer dan je had kunnen bedenken. Want ook nieuwsgierig zijn 'naar dat wat we niet mogen weten', is een instinctmatige drijfveer die we hebben afgeleerd. Maar als we die gezonde nieuwsgierigheid steeds beter weten te integreren in ons bewustzijn, dan worden we minder angstig, en kunnen we er ons voordeel mee leren doen.

Verder wordt het op een bepaalde manier ook minder ingewikkeld om dit onderzoek te doen naarmate we onszelf - en dus onze gekten - in een groter perspectief kunnen gaan zien (zie ook de vorige blog). Dat gebeurt bijvoorbeeld als we ons meer en meer identificeren met de speler van dit levensspel (wat sommige mensen hun 'authentieke zelf' of 'de ziel' zouden noemen). En steeds minder met de avatar* in het levensspel (wat we ook wel 'de persoonlijkheid' of 'het ego' zouden kunnen noemen).

Je schaduwen kunnen 'maatjes' worden, die zich laten transformeren naar kwaliteiten als we bereid zijn ons licht erop te schijnen.

VOORBEELD-OEFENING

Dit is een van de manieren waarop we ons onderzoek kunnen doen. Je hoeft er niks voor voor te bereiden en het kan overal, maar als je begint dan is het handig om ruim de tijd te nemen (bijvoorbeeld een uur). Als je eenmaal gewend zijn deze stappen door te gaan, dan kun je die uiteindelijk een korte tijd en waar dan ook toepassen.

Stap 1

Neem iemand in gedachten aan wie je je irriteert.

* beschrijf diegene voor jezelf (je kunt dat hardop voor jezelf doen of het opschrijven, bijvoorbeeld: zij is overheersend, zij praat veel en altijd over anderen en wat zij niet goed doen, ze is intelligent en gebruikt dat om zich boven anderen te stellen, het stoort mij dat zij nooit eens vraagt hoe het met mij gaat etc.).

* ga ook in op details, vooral daar waar het gaat om dat wat je stoort aan de ander.

* ga steeds na of je je ervaring met deze persoon zo volledig mogelijk voor jezelf beschrijft.

* na een minuut of 10 rond je het af.

Stap 2

Ga nu een gesprekje aan met deze persoon, zoals je doet in een rollenspel. En stel algemene en specifieke vragen, zoals:

* wie ben jij eigenlijk?

* waar kom je vandaan?

* wat zou jij willen?

* wat wil je van mij?

* wil je mij iets zeggen?

Laat de antwoorden gewoon komen, ga er niet te veel over na zitten denken. Als het stil blijft, dan stel je een volgende vraag. Wees waar dat maar kan open, want er kunnen antwoorden komen waar je verrast over zou kunnen zijn.

Stap 3

Nu je de ander beter hebt leren kennen, volgt een spannende stap: je plaats jezelf in de schoenen van de ander. Je leeft je in en bekijkt de wereld vanuit het perspectief van de ander. Je spreekt ook letterlijk als de ander. Om op gang te komen kun je zinnen gebruiken als:

* ik ben iemand die....

* ik vind het moeilijk om...

* ik wil graag dat...

* als je eenmaal begint dan komt er vermoedelijk zelf een verhaal op gang, dat je kunt laten komen zoals het komen wil.

Ga door tot je merkt dat je alles hebt verteld dat er voor nu te vertellen viel en het vanzelf stil wordt.

Stap 4

Vermoedelijk heb je - nu je je in de schoenen van de ander hebt geplaatst - wat meer kunnen ontdekken hoe jouw irritatie jegens de ander iets zegt over kanten van jezelf die je liever niet ziet. Is dat niet zo, dan kun je de oefening nog eens doen. Of een mens/situatie nemen, waar je eenzelfde reactie ervaart als met deze persoon.

Dat je beter ziet hoe het gedrag van ander ook iets zegt over jou, betekent niet dat het gedrag van de ander nu okee is. Het gaat er hier alleen over dat je via de ander schaduwkanten in jezelf ontdekt, en dat maakt vermoedelijk ook dat je in de toekomst minder heftig reageert op de ander. Dat kan een reden zijn voor dankbaarheid ten aanzien van je eigen inspanning en van het feit dat de ander je deze gelegenheid bood.

Als je dat nog niet gedaan had, dan kun je ook nog nagaan of en welke kracht, creativiteit, wijsheid, gevoeligheid er mogelijk schuil gaat in de schaduw die je onthuld hebt.

Vragen die je je bijvoorbeeld kunt stellen zijn:

* wat doet, kan, ervaart de ander dat je mogelijk zelf graag zou willen?

* waarom is het lastig om dat onder ogen te zien?

* hoe kun je die kwaliteit(en) in jezelf meer gaan voeden?

Als we even het voorbeeld van hierboven nemen, dan kun je over en door iemand die dominant is misschien een paar dingen ontdekken die verrassend zijn. Zo blijkt de ander overheersend te zijn, omdat ze bang is dat ze anders niet gehoord wordt. Ze heeft kennelijk het gevoel dat anderen niet veel acht op haar slaan, ze voelt zich minderwaardig (dat is waarschijnlijk niet het beeld dat je van haar had).

En misschien ontdek je dat (haar) dominantie je irriteert, omdat je zelf graag (beter) gehoord zou willen worden door anderen. Maar als anderen overheersend zijn, dan is er geen ruimte voor jou. Wat zegt die ontdekking over hoe jij je gedraagt? En over wat je niet doet en wel zou willen doen? Gaat daarin een kwaliteit schuil, die je nu niet inzet?

Als we dit soort bedekte aspecten van onszelf heront-dekken, dan kan dat nog een extra reden zijn voor dankbaarheid zowel jegens onszelf als de ander.

Stap 5 (optie)

Voor iedereen die zich toelegt op het integreren van grotere perspectieven op wie je bent, (anders dan je persoonlijkheid/avatar), is er nog een extra stap. Je kunt voor jezelf nagaan of je het passend vindt om te zeggen:

"Ik ben (vul de naam degene aan wie je je zo irriteerde)"

en/of

"(vul de naam in van degene aan wie je je irriteerde) is wie ik ben".

Deze laatste stap maakt ons gewaar-zijn verder wakker over hoezeer alles met alles verbonden is. En dat we uiteindelijk niet afgescheiden zijn van elkaar. Al verschillen we gelukkig wel, omdat dat handig is voor de evolutie van het Grote Bewustzijn Systeem :)

Je kunt deze oefening op verschillende manieren doen, niet alleen met mensen die een specifieke reactie in je teweeg brengen, maar ook met dingen en situaties die je op een of andere manier raken. Daarbij hoeft het niet om negatieve reacties te gaan, het kan ook zijn dat je juist een positieve reactie ervaart. En verder kunnen we de oefening zoveel doen als we maar willen (of nodig hebben). En ook zo kort of lang als je wilt/nodig hebt. Mijn ervaring leert me dat oefening kunst baart en ook tal van schatten op kan leveren.

PERSPECTIEVENSPEL

Het op deze manier benaderen van onze schaduwkanten, is op zich ook weer een 'perspectievenspel'. Een doorgaande training in het leren innemen van perspectieven, die ons niet eigen zijn. En als je graag op nog heel andere manieren wilt oefenen/spelen, dan kun je op internet allerlei informatie vinden. Een wat ongewonere, maar zeker speelse manier, is gebruiken maken van deze 'Me-app' (Engels).

Eenmaal in de app voer je in de module 'My Personalities' bijvoorbeeld 3 soorten emoties in rondom een bepaalde persoon/situatie. De app toont vervolgens 3 persoonlijkheden/situaties die iets met deze emoties te maken kunnen hebben. Je kunt dan zelf zien of je je herkent in de beschrijving, maar ook of het plaatje op zich iets bij je teweeg brengt dat het onderzoeken waard is. Het leuke is dat de tekeningen niet per se flatterend zijn, dus een flink aantal kan hoe dan ook een (veelzeggende) reactie in ons teweeg brengen (hieronder een paar voorbeelden om een idee te geven).

VRIJHEID

Carl Jung noemde het werk dat we doen hebben rondom onze schaduw ook wel 'de slag om de vrijheid'. Want het aangaan ervan maakt dat we op kunnen gaan houden met op anderen te projecteren wat we ons niet bewust zijn over onszelf. Hoe zou jouw, mijn en onze wereld er dan uit zien?

* Als we op Deja.Nu het woord 'avatar' gebruiken dan bedoelen we daarmee dat wij mensen allemaal creaties zijn binnen een Groot Bewustzijn Systeem. We zijn dus veel meer omvattend dan dat we in ons dagelijkse doen geneigd zijn te denken.

_______________________________________

GERELATEERDE BLOGS:

>>> Andere delen in deze serie:

- Een leven lang 'OEI, ik GROEI!' (deel 1)

- De dingen zien zoals WIJ zijn (deel 2)

- Ik zie ik zie wat jij (niet) ziet (deel 3)

>>> Overige gerelateerde blogs, gebundeld in een e-boek op deze pagina.

Onderwerpen daarin zijn:

- Het fundament van onze overtuigingen

- Weten wanneer overtuigingen vriend of vijand zijn

- Het bewuste in het onbewuste brengen